Wszechświat i wieloświat (multiverse)

O kursie

Kurs poświęcony jest pojęciu Wieloświata (ang. Multiverse). Rozpoczynam od wyjaśnienia historii tego pojęcia i różnych analogicznych propozycji mitologicznych, filozoficznych i naukowych sprzed XX wieku. Następnie wprowadzam podstawowe pojęcia współczesnej kosmologii relatywistycznej, co pozwala na w miarę precyzyjnie wyjaśnienie, czym jest "Wszechświat" oraz, przez rozszerzenie "Wieloświat". Następnie omawiane są kolejno rozmaite modele Wieloświata: od prostych modeli cyklicznych A. Friedmanna, A. Einsteina i R. Tolmana, przez model ewolucyjny L. Smolina ("kosmologiczny dobór naturalny") i konforemną kosmologię cykliczną R. Penrose'a. Odrębną kategorię stanowią wersje hipotezy Wieloświata odwołujące się do teorii inflacji, zwłaszcza inflacji chaotycznej A. Lindego i inflacji wiecznej P. Steinhardta. Pokrótce wspomniana jest interpretacja wielu światów H. Everetta, ponieważ powszechnie wspomina się o niej w kontekście Wieloświata. Na koniec omówione są modele "Wieloświata matematycznego": "ensemble of universes" B. Cartera, wszechświat matematyczny M. Tegmarka i tzw. "krajobraz teorii strun". Ostatni wykład poświęcony jest krytycznej analizie omówionych wcześniej modeli z perspektywy metodologicznej i filozoficznej.