Świadomość

O kursie

Czym jest świadomość? To jedno z najstarszych, najczęściej zadawanych, być może najdonioślejszych (a także najbardziej frustrujących) pytań stawianych przez filozofów, psychologów oraz prawdopodobnie większość istot, doświadczających własnego istnienia. Czy powyższe pytanie jest jednak właściwie zadane? Jeśli tak, to czy metoda naukowa może uchwycić wielowymiarowy i subtelny charakter subiektywnego doświadczenia? W jaki sposób to, co częstokroć postrzegane jest jako niematerialne, powiązać można z fragmentami tkanki biologicznej, umiejscawiając ból, smak wina oraz zrozumienie Freuda pomiędzy splotami neuronalnych połączeń? Czy można odseparować specyficzny wzór aktywności mózgu, odpowiedzialny za określone subiektywne doznanie od procesów, które go poprzedzają lub stanowią jego konsekwencje? Co sprawia, że człowiek zdaje sobie sprawę z pewnego aspektu rzeczywistości, np. kto podał innemu graczowi piłkę, a inny obiekt, np. spacerujący po boisku goryl, pozostaje dla niego niewidoczny? Jak to, co nieświadome, zamienia się w świadome i staje przedmiotem obserwacji? Jaką rolę w tej przemianie odgrywa ciało obserwatora? Gdzie podziewa się świadomość, gdy człowiek zapadnie w sen lub w wyniku wypadku utraci fragment mózgu? Czy mnogość pytań dotyczących natury “świadomości” nie skłania do odrzucenia owego terminu i wypełnienia powstającej luki eksplanacyjnej innymi pojęciami, jak “uwaga”, “pamięć”, czy “percepcja”?

Odpowiedzi na te oraz inne pytania starają się przybliżać naukowcy z Laboratorium Badań Świadomości (C-LAB) w Instytucie Psychologii Uniwersytetu Jagiellońskiego. W tym celu odnoszą się do wyników rozmaitych badań - pomiaru aktywności układu nerwowego, obserwacji zachowania oraz wywiadów dotyczących subiektywnych doświadczeń badanych osób. Jedyne pytanie, na które Ty powinieneś/aś udzielić odpowiedzi, brzmi: czy chcesz dowiedzieć się, co badacze świadomości mają do powiedzenia o podejrzanym przejawie działania mózgu, jakim jest świadomość?

Koordynatorem kursu jest dr hab. Michał Wierzchoń, dyrektor Instytutu Psychologii UJ, gdzie kieruje również Laboratorium Badań Świadomości C-LAB.

Wykładowcy:

dr Michał Klincewicz: adiunkt w Instytucie Filozofii UJ. Zajmuje się czasowym wymiarem świadomości i percepcji, jak i filozoficznymi podstawami rozróżnienia między świadomymi i nieświadomymi stanami mentalnymi. Kieruje grupą badawczą zajmującą się relacją między tonalnością i postrzeganiem czasu, opierając się na metodach psychologii poznawczej, muzykologii i kognitywistyki.

dr Marek Binder: adiunkt w Instytucie Psychologii UJ, członek Laboratorium Badań Świadomości C-LAB. W swojej działalności badawczej eksploruje zagadnienie neuronalnych korelatów świadomości w zdrowym i uszkodzonym mózgu oraz problematykę integracji czasowej w świadomości, posługując się metodami elektroencefalograficznymi oraz funkcjonalnym rezonansem magnetycznym.

dr Marta Łukowska: psycholożka poznawcza, członkini Laboratorium Badań Świadomości C-LAB w Instytucie Psychologii UJ, gdzie zajmuje się badaniami świadomości cielesnej i interoceptywnej oraz ich związkami z metapoznaniem.

dr Albertyna Paciorek: psycholingwistka, adiunkt w Instytucie Filologii Uniwersytetu Pedagogicznego. Zajmuje się głównie zagadnieniami związanymi z procesami nieświadomego uczenia się.

mgr Marcin Koculak: doktorant w Instytucie Psychologii UJ, członek Laboratorium Badań Świadomości C-LAB. Interesuje się mózgowymi mechanizmami powstawania świadomości oraz możliwością ich badania za pomocą metod neuroobrazowania i analizy danych. Marzy, żeby swoje zainteresowania badawcze połączyć kiedyś z zamiłowaniem do robotów i kosmosu.

mgr Monika Derda: doktorantka w Instytucie Psychologii UJ, członkini Laboratorium Badań Świadomości C-LAB. Zajmuje się badaniem biologicznego podłoża świadomości, a w szczególności pytaniem o rolę sieci czołowo-ciemieniowej w dynamice świadomości percepcyjnej.

mgr Krzysztof Gociewicz: doktorant w Instytucie Psychologii UJ, członek Laboratorium Badań Świadomości C-Lab. Jego zainteresowania naukowe dotyczą neuronalnych mechanizmów powstawania świadomości oraz podłoża zaburzeń świadomości w następstwie ciężkich uszkodzeń mózgu. Specjalizuję się w analizie danych uzyskanych z wykorzystaniem funkcjonalnego rezonansu magnetycznego.

mgr Urszula Górska: doktorantka w Instytucie Psychologii UJ oraz w Donders Institute, Radboud University Nijmegen w Holandii, członkini Laboratorium Badań Świadomości C-Lab. Jej zainteresowania naukowe dotyczą różnych stanów świadomości i nieświadomości, od naturalnych - takich jak sen i anestezja - do stanów klinicznych, tj. zaburzeń świadomości. Zajmuje się głównie stymulacją w modalności słuchowej.

mgr Zuzanna Skóra: doktorantka w Instytucie Psychologii UJ, członkini Laboratorium Badań Świadomości C-LAB. Zajmuje się zagadnieniem świadomego przetwarzania informacji we wzrokowej pamięci krótkotrwałej i pamięci roboczej. Ponadto, interesuje się kwestią otwartości nauki i wykorzystywaniem, tzw. dobrych praktyk w nauce (Open Science movement).

mgr Justyna Hobot: neurobiolog, doktorantka w Instytucie Psychologii UJ, pracuje w Laboratorium Badań Świadomości C-LAB, gdzie zajmuje się badaniem wpływu przezczaszkowej stymulacji magnetycznej mózgu na świadomość.


Niniejszy kurs powstał w związku z realizacją przez Fundację Centrum Kopernika zadania „Umysł: Czym jest i jak działa?”, finansowanego w ramach umowy 538/P-DUN/2017 ze środków Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeznaczonych na działalność upowszechniającą naukę.