Obrazy świata

Cykl wykładów poświęcony będzie związkom między naukami ścisłymi i przyrodniczymi z jednej strony i naukami humanistycznymi i społecznymi z drugiej. Co powoduje, że wszystkie te obszary działalności określamy tym samym słowem „nauka” (co, zresztą, nie jest regułą w innych językach)? Czy decydują o tym cele uprawianych nauk, czy może metody, czy po prostu to, że są nauczane na uniwersytetach? 

Wykładowca koncentruje się przede wszystkim na metodach, zarówno wspólnych jak i specyficznych dla poszczególnych obszarów nauki. Wyjaśnia, jak metody i praktyki opracowane w jednym z tych obszarów są lub mogą być wykorzystane w innych. Prawdopodobnie każdy widzi, jak „procesowi matematyzacji” ulegają metody nauk społecznych i, do pewnego stopnia, humanistycznych. Co więcej, wydaje się, że wielu przedstawicieli tych nauk uważa, że podnosi to „wartość” naukową wniosków. Tak zapewne jest, socjologia i psychologia nie mogłyby się obejść bez matematyki. Znacznie trudniej jest, wydaje się, przyznać fizykom czy chemikom, że metody nauk humanistycznych i to te, które nie dają się łatwo zmatematyzować, mogą być prze nich wykorzystywane. Ten drugi kierunek przenikania metodologii wydaje znacznie ciekawszy. Oczywiście, oprócz korzyści z takiej wymiany, pojawiają się niebezpieczeństwa, niekiedy groźne, gdy niebezpiecznie zbliżamy się do pseudonauki. 

Cykl w zamyśle nie jest zaawansowanym kursem metodologii nauk. To raczej opowiadanie o bardzo prywatnych przemyśleniach i doświadczeniach fizyka matematycznego, który od dawna z wielką satysfakcją współpracuje (a przede wszystkim, dyskutuje) z humanistami i przedstawicielami nauk społecznych.